Posljednjeg dana jula ove godine završava se i druga regulatorna godina pa je saglasno važećim Metodologijama o utvrđivanju regulatorno dozvoljenog prihoda elektroenergetskim subjektima, RAE 03. jula 2014. godine donijela Odluke o korekcijama prethodno odobrenog regulatornog prihoda Javnom snabdjevaču, Operatoru distributivnog sistema (ODS), Operatoru prenosnog sistema i Crnogorskom operatoru tržišta električne energije. Odlukama RAE prethodilo je dostavljanje obimne dokumentacije od strane energetskih subjekta o ostvarenju troškova i prihoda, kao i izvještaja o realizaciji odobrenih investicionih planova u prethodnoj godini. Odlukama o korekcijama korigovan je prethodno odobreni regulatorni prihod energetskih subjekata za treću regulatornu godinu na osnovu odstupanja ostvarenih od prethodno odobrenih veličina u drugoj regulatornoj godini. Saglasno Metodologijama i Pravilima za izmjenu tarifa Regulatorna agencija za energetiku koriguje odobreni regulatorni prihod po osnovu:
· Ostvarene cijene električne energije za isporuku kupcima po regulisanim tarifama,
· Ostvarenja odobrenih investicionih planova energetskih subjekata,
· Odstupanja ostvarenih i odobrenih troškova energetskih subjekata na koji oni ne mogu ili ograničeno mogu uticati.
· Ostvarenja fakturisane realizacije po osnovu usluga prenosa, distribucije, Javnog snabdjevača i operatora tržišta i
· Ostvarenja poslovnih vanrednih i vanposlovnih prihoda energetskih subjekata.
Prethodnu regulatornu godinu obilježilo je:
· Značajno niža potrošnja distributivnih kupaca od planirane.
· Raspoložive količine električne energije proizvedene iz domaćih izvora bile su dovoljne za pokrivanje potrošnje distributivnih kupaca i dozvoljenih gubitaka u prenosnoj i distributivnoj mreži,
· Uvođenje tzv. „G – komponente“ kojom su domaći proizvođači priključeni na prenosnu mrežu obavezani da plaćaju utvrđeni iznos naknade za korišćenje prenosne mreže počev od 01. januara 2014. godine.
Kako su potrebe distributivnih kupaca u prethodnoj regulatornoj godini pokrivene domaćom proizvodnjom to, za razliku od prethodne godine, nijesu postajali uslovi za korekciju prethodno odobrene jedinične cijene energije za isporuku tarifnim kupcima za treću regulatornu godinu od 40,7231€/MWh. Međutim ovdje treba istaći bitne činjenice koje su dominantno opredijelili cijenu energije za narednu regulatornu godinu, a to je:
· Donošenje Odluke RAE o utvrđivanju drugog regulatornog perioda od 01.01.2016. do 31.12.2018. godine,
· Izmjena Metodologije za utvrđivanje regulatornog prihoda Javnog snabdjevača i
· Donošenje Odluke RAE o utvrđivanju cijene električne energije za isporuku po regulisanim tarifama.
Opredjeljenjem Agencije da se izjednače regulatorna i kalendarska godina stvaraju se uslovi za preciznije odobravanje i praćenje ostvarenja troškova i prihoda energetskih subjekata. Kao posljedica ovakvog opredjeljenja Agencije ostao je „nepokriven“ petomjesečni period 01.avgust – 31.decembar 2015. godine tj. period između završetka prvog i početka drugog regulatornog perioda. Shodno tome Agencija je izmjenama Metodologije za utvrđivanje regulatornog prihoda Javnog snabdjevača definisala način utvrđivanja cijene električne energije za navedeni period. Primjenjujući metodologijom prethodno definisanu formulu za utvrđivanje cijene električne energije iz domaćih izvora koja ulazi u sastav regulisanih tarifa za navedeni period, Agencija je 01. jula 2014. posebnom Odlukom utvrdila cijenu energije iz domaćih izvora koja ulazi u sastav regulisanih tarifa u iznosu od 27,9775 €/MWh. Ovako relativno niska cijena energije posljedica je niskih dnevnih cijena fjučersa za 2015. godinu, objavljenih na Energetskoj berzi u Lajpcigu („EEX: Phelix baseload, settlement price“) u junu 2014. godine. Kako je Odlukom RAE iz jula 2012.godine cijena električne energije za period od 01.avgusta 2014. do 31. jula 2015. godine utvrđena u iznosu od 40,7231€/MWh to se Agencija opredijelila da za period 01.avgust 2014. – 31.decembar 2015.godine utvrdi jedinstvenu cijenu energije za isporuku kupcima po regulisanim tarifama u iznosu od 36.9744 €/MWh koja je dobijena kao ponder prethodno odobrene cijene za treću regulatornu godinu i utvrđene cijene za petomjesečni međuperiod između dva regulatorna perioda. Ovdje je bitno naglasiti da su cijene fjučersa za 2015.godinu ostvarene u junu 2014. godine bile skoro 20 € niže u odnosu na one objavljene u decembru 2011. godine kao osnove za utvrđivanje cijena za trogodišnji regulatorni period. Ova okolnost uslovila je značajnu korekciju prethodno odobrene jedinične cijene energije za treću regulatornu godinu od – 3,7487 €/MWh što na distributivnom konzumu za treću regulatornu godinu (od 2.246.253 MWh) rezultira smanjenjem prethodno odobrenog prihoda EPCG za 8,4 mil €. Ako se uzmu u obzir i odredbe Metodologija po kojima se isporuka energije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka mrežnih operatora vrši po cijeni energije koja važi za tarifne kupce dodatni minus EPCG po tom osno-vu iznosi 1.37 mil. €
Odobreni investicioni plan Operatora distributivnog sistema za 2013. godinu, po ocjeni Agencije, realizovan je sa 72,46%, pa je primjenjujući odredbe Metodologije po osnovu prethodno odobrenog povrata i amortizacije, regulatorni prihod Operatora distributivnog sistema korigovan 948 hiljada € u korist kupaca.
Kao posljedica smanjenog obima potroš-nje distributivnih kupaca u drugoj regu-latornoj godini za oko 150 miliona kWh, fakturisana realizacija ODS po osnovu korišćenja mreže bila je niža za oko 1,8 mili-ona €, pa saglasno metodologijama navedeni iznos predstavlja pozitivnu korekciju u korist ODS-a.
Usljed smanjenja cijene električne energije iz domaćih izvora, smanjeni su i troškovienergije za pokrivanje dozvoljenih gubitaka u distributivnoj mreži za 832,7 hiljada €, dok su ostvareni vanredni prihodi ODS u drugoj regulatornoj godini bili 540,6 hi-ljada € niži od odobrenih. Troškovi na koje energetski subjekat ne može uticati za ODS u drugoj regulatornoj godini bili su veći 190 hiljada € od prethodno odobrenih.
Sve ove činjenice su rezultirale su da prethodno odobreni regulatornii prihod Ope-ratora distributivnog sistema za drugu regulatornu godinu bude uvećan za 767,6 hiljada €.
Primjenjujući odredbe Metodologije Javnog snabdjevača (JS) na ostvarenja u dru-goj regulatornoj godini dolazi se do uku-pne korekcije regulatornog prihoda JS u iznosu od 185 hiljada € u korist kupaca. Ova korekcija uslovljena je, prije svega, korekcijom povrata na sredstva i amortizacije po osnovu neostvarenja investicionog pla-na kao i smanjenja radnog kapitala usljed smanjenja troška nabavke energije za isporuku kupcima.
Na konačan iznos jediničnih cijena koje plaćaju krajnji kupci, pored korekcija regulatornog prihoda Javnog snabdjevača i Operatora distributivnog sistema utiče i korekcija regulatornog prihoda Operatora prenosnog sistema (CGES-a) i COTEE koja prema Odluci RAE sumarno iznosi oko 13,06 miliona € u korist kupaca. Dominantan uticaj na iznos korekcije CGES-a imalo je uvođenje tzv „g-komponente“ koju plaćaju domaći proizvođači po osnovu korišćenja prenosne mreže počev od 01.januara 2014. godine.
Sumarno posmatrano ukupna korekcija prethodno odobrenog regulatornog prihoda za sva četiri energetska subjekta (Javni snabdjevač, Operator distributivnog sistema, Operator prenosnog sistema i Ope-rator tržišta) je negativna i ukupno iznosi 20,8 mil €.
Značajne negativne korekcije po osnovu promjene troška energije iz domaćih izvo-ra kao i prihod operatora prenosa nastao uvođenjem naknade koju plaćaju domaći proizvođači, uslovili su da ukupna prosječna cijena energije i mrežnih usluga prema krajnjim kupcima na distributivnoj mreži ostane na nivou one koja je važila za drugu regulatornu godinu. Imajući u vidu različiti procenat učešća pojedinih elemenata tarife u ukupnoj cijeni za različite tarifne kategorije, to su i procenti povećanja odnosno smanjenja različiti po kategorijama kupaca. Tako je nova cijena električne energije sa naknadama po osnovu usluga prenosa,distribucije, snabdjevača i operatora tržišta za industrijske kupce priključene na 35 kV naponu niža 1,21 %, a za 10 kV potrošače 2,14%, dok je cijena za domaćinstva sa dvotarifnim brojilima veća za 0,94% od postojece.
Iz prethodne izloženog može se zaključiti da zadržavanjem postojeće prosječne prodajne cijene kod distributivnih kupaca na postojećem nivou, ukupan ostvareni prihod po osnovu fakturisane realizacije energije i usluga ostaje na približno sadašnjem nivou samo se struktura njegove raspodjela na energetske subjekte promijenila. To je posljedica korekcije jedinične cijene energije iz domaćih izvora usljed pada cijene fjučersa na EEX berzi za 2015. godinu, kao i značajnog umanjenja naknade za angažovanje prenosnog kapacitetakoju plaćaju krajnji kupci usljed uvođenja naknade koju plaćaju domaći proizvođači priključeni na prenosnu mrežu.
Novodonešenim odlukama RAE završava se regulacija cijena za prvi trogodišnji regulatorni period čime se stvaraju uslovi za sveobuhvatnu analizu primijenjenih Metodologija i njihovog uticaja na poslovanje energetskih subjekata i poziciju krajnjih kupaca. U ovom trenutku je evidentno da tržišno kretanje cijena energije na regionalnom tržištu ne prati nivo sma njenja cijene fjučersa na EEX berzi što ima za posljedicu da novim tarifama domaća proizvedena energija nema adekvatnu tržišnu valorizaciju. Realno je očekivati da će na osnovu detaljnih analiza sačinjenih od strane Agencije sa jedne i energetskih subjekata sa druge strane, postojeće Metodologije u narednom periodu biti dodatno unaprijeđene, a sve u cilju podizanja efikasnosti poslovanja energetskih subjekata, otvaranja tržišta i povećanja kvaliteta usluga koje se pružaju krajnjim kupcima.
Izvor: EPCG
