Crna Gora ima izuzetne potencijale za proizvodnju električne energije zasnovane na principu fotonaponskog efekta, zbog čega je Elektroprivreda Crne Gore (EPCG) pokrenula projekat Solari 5000+, kojim se, osim individualnih objekata fizičkih i pravnih lica, planira ugradnja sistema u stambenim zgradama spratnosti do četiri sprata
To je saopšteno na predstavljanju projekta SOLARI 5000+, održanog tokom drugog dana Simpozijuma energetike EPCG NET 2023.
Izvršni rukovodilac Direkcije za OIE EPCG Željko Pekić kazao je da je ta kompanija pokrenula projekat Solari 5000+ 70MW, koji je i nastavak projekta Solari 3000+ i 500+.
– Razmatrajući solarni potencijal na teritoriji Crne Gore, kao i gustinu naseljenosti, planirana zastupljenost ugradnje fotonaponskih sistema je 40% instalacija primorje, 40% instalacija srednji dio i 20% instalacija jug – naveo je Pekić.
Pojasnio je da vrijednost projekta može iznositi maksimalno 70 mil EUR, dok ukupno instalirana snaga može iznositi ukupno 70 megavata.
– U projektu učestvuju objekti sa odobrenom priključnom snagom koja mora biti jednaka ili veća od snage fotonaponskog sistema koji se planira instalirati, trofaznim priključkom na distributivnu mrežu, krovnim površinama koje imaju dobar solarni potencijal, objekti čije krovne površine nisu zasijenčene od strane susjednih objekata, objekti sa krovnim pokrivačem: crijep, lim, panel i ravna betonska ploča i objekti čiji su vlasnici redovne platiše – naveo je Pekić.
Šefica sektora za logistiku i magacinsko poslovanje u Direkciji za obnovljive izvore enegije Mirjana Mirotić pojasnila je da u tom sektoru komuniciraju sa kupcima-proizvođačima u segmentu ugovaranja ugradnje solarnih sistema i obezbjeđenja tehničke i administrativne dokumentacije, kao i sa pružaocima usluga ugradnje i održavanja solarnih sistema na objektima kupaca-proizvođača.
– Takođe se bavimo izradom planova ugradnje solarnih sistema na objektima budućih kupaca-proizvođača, komunikacijom sa pružaocima usluga ugradnje i održavanja solarnih sistema na objektima kupaca-proizvođača, obradom i arhiviranjem tehničke i finansijske dokumentacije i pružanjem tehničke podrške postojećim kupcima-proizvođačima u periodu eksploatacije solarnih sistema – navela je Mirotić.
Govoreći o novim vladinim politikama i propisima u toj oblasti, Mirotić je kazala da promjena politika u Crnoj Gori prati pozitivne tredove, dok u svijetu dalji razvoj politika ne ide u stimulativnom pravcu.
– U cilju održivosti solarne industrije trebalo bi umanjiti uticaj aktuelnih politika – kazala je Mirotić.
Podsjetila je da je u Crnoj Gori usvojena Strategija razvoja energetike Crne Gore do 2030. godine, Nacionalni akcioni plan korišćenja energije iz obnovljivih izvora do 2020. godine, lokalni energetski planovi donijeti na osnovu Zakona o energetici, izmjene zakona o oporezivanju FN sistema.
– Smanjen je PDV sa 21 na sedam odsto, što je u dobroj mjeri kompenzovao rast od 15% nabavnih cijena u prošloj godini. Takođe, na snazi je izuzeće od primjene Zakona o javnim nabavkama kad je u pitanju nabavka komponenti fotonaponskih sistema – rekla je Mirotić.
Šef službe za fakturisanje foto naponskih sistema u Direkciji za obnovljive izvore enegije Mladen Dašić pojasnio je da u toj službi vrše kreiranje serije izdataka i generisanje faktura za korisnike fotonaponskih sistema unutar programskog rješenja koji je razvijen za potrebe Direkcije za obnovljive izvore energije.
– Takođe, bavimo se kreiranjem kredita za OIE za korisnike fotonaponskih sistema i generisanje otplatnih planova uz mogućnost jednokratnog plaćanja ugrađene opreme i materijala ili u mjesečnim ratama – naveo je Dašić.
Pojasnio je da se mjesečna otplata FN opreme kalkuliše u iznosu koji je približan prosječnom mjesečnom računu za utrošenu električnu energiju korisnika.
– Fiskalizacija faktura i njihovo umanjenje 20%, kao subvencija Eko-fonda korisnicima FNS i stimulans za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora. Dostavljanje faktura korisnicima FNS zajedno sa otplatnim planom i uputstvom za uplatu mjesečne ili jednokratne obaveze – rekao je Dašić.
Ukazao je da Služba za fakturisanje FNS predstavlja poslednju kariku u procesu rada Direkcije za OIE, koja kao finalni proizvod u radu isporučuje fakture korisnicima FNS za ugrađenu FN opremu i materijale.
Šef službe za monitoring u Direkciji za obnovljive izvore energije Rajko Šebek rekao je da je izazovno krenuti sa monitoringom FN sistema, pojašnjavajući da će u perspektivi taj sektor biti dispečerski centar potrošača.
– Važno je istaći da monitoring predstavlja nadzor svakog aspekta FN sistema praćenjem proizvodnje svih elektrana na dnevnom nivou i posebna analiza svake od njih, dnevno, nedeljno i mjesečno, izvještavanje o proizvodnji elektrana i o greškama rada elektrana zbog korigovanja, kao i koordinacija poslova i saradnja Direkcije sa svim djelovima društva – pojasnio je Šebek.
Ukazao je da u toj službi provjeravaju bazu i obezbjeđuju unos svih potrebnih podataka, formiraju cjelokupnu bazu prozjumera u Direkciji za OIE, obezbjeđuju siguran prenos podataka i objedinjuju i migriraju podatke u sopstvenoj bazi podataka.
U okviru Simpozijuma doc. dr Martin Ćalasan, profesor Elektrotehničkog fakulteta u Podgorici, održao je predavanje “Optimalna lokacija distribuiranih izvora energije – nauka i praksa”.
Ćalasan je kazao da živimo u vremenu gdje se sve veća pažnja poklanja obnovljivim izvorima energije.
– Kada govorimo o optimalnoj lokaciji to znači gdje locirati u distributivnoj mreži kod potrošača distribuiranu potrošnju, a da se pri tom poboljšavaju pefromanse distributivne mreže. Tu se, prije svega, misli da se smanjuju gubici u distributivnoj mreži i da se popravljaju naponske prilike u toj mreži – rekao je Ćalasan.
Kazao je da je sa timom magistranata i doktoranada na Fakultetu sproveo istraživanje, tokom kojeg su došli do zaključaka da bi optimalno bilo da se u nekoj distributivnoj mreži na radijalnom izvodu neke distributivne mreže priključuje, ako se radi o kraju mreže, maksimum do 50% vršne snage distribuiranih izvora energije.
– Međutim, može se priključiti u mreži i veći kapacitet distribuiranih izvora, ali te distribuirane proizvodne jedinice treba locirati što je moguće bliže transformatorskoj stanici. Takođe, treba ih što je moguće više rasporediti duž distributivnih odvoda – naveo je Ćalasan.
Sve je to, kako je dodao, u saglasju sa brojnim svjetskim standardima i preporukama koje važe za pojedine zemlje.
– Tu se, prije svega, misli na zemlje EU i Amerike koje takođe govore u kojoj mjeri i u kojoj vrijednosti se može priključiti distribuirana proizvodnja na distributivnu mrežu – zaključio je Ćalasan.
