Većina vlasnika malih hidroelektrana (mHE) najavila je nezvanično Pobjedi da bi ubrzo mogli izaći iz sistema podsticaja i izaći na berzu, a trojica su već izašla. Na taj korak se odlučuju jer su nezadovoljni otkupnom cenom energije. Lani su dobijali u prosjeku 97,25 eura po MWh, što je bilo skoro dva puta manje od tržišne cene.
Elektroprivreda (EPCG) je kao jedini snabdevač od Crnogorskog operatora tržišta električne energije (COTEE)otkupljivala tu struju po ceni od 85 eura po MWh, čime su samo za prvih deset meseci uštedjeli 73 mil EUR. Trenutno je prosečna cena na referentnoj berzi HUPX za januar bila 148,7 eura, a za polovinu februara 157,88 eura po MWh. Ukoliko povlašćeni proizvođač napusti sistem podsticaja, na tržištu mora biti minimum 12 meseci.
Iz COTEE-a su Pobjedi saopštili da su iz sistema podsticajnih mera na tržište izašle kompanije Hidroenergija, BB hidro i Viridi progresum. Beranska Hidroenergija ima osam mHE (Jezerštica, Bistrica, Orah, Rmuš, Spalevići, Šekular, Jelovica 1 i Jelovica 2). Vlasnici firme su Ranko Radović i Oleg Obradović. Podgorička BB hidro vlasnik je mHE Lipovska Bistrica, a njeni vlasnici su Blažo Đukanović i Ivan Burzanović. Vlasnici kolašinskog preduzeća Viridi progresum, koje ima mHE Paljevinska, su Aleksandar Mrdak, podgorička BMP gradnja (vlasnik Božidar Bošković), hercegnovska Perla (vlasnici Igor i Ivan Popović) i Tradewins Adriatic LLC iz Baltimora.
U Crnoj Gori je do početka ove godine u sistemu podsticaja bilo 39 izvora električne energije i to dve vetroelektrane Krnovo i Možura, 32 mHE i pet solarnih elektrana, ukupne instalisane snage 167 megavata, što je, primera radi, više od polovine proizvodnje HE Perućica, čija je instalisana snaga 307 megavata. Pobjeda je mesecima unazad upozoravala da će zbog enormnog rasta cena struje na berzi pojedini povlašćeni proizvođači iz obnovljivih izvora izaći iz sistema podsticaja.
– Otkupna cena prema povlašćenim proizvođačima se godišnje koriguje stopom inflacije iz prethodne godine i nije stvar pregovora između COTEE-a i povlašćenih proizvođača, već je određena u skladu sa zakonom i podzakonskim aktima. Ukoliko je povlašćeni proizvođač ostvario pravo na korekciju cijene prema važećoj regulativi, korigovana mu je ove godine stopom inflacije iz prethodne godine – kazali su iz COTEE-a redakciji Pobjede.
Iz Ministarstva kapitalnih investicija su Pobjedi krajem novembra prošle godine saopštili da bi bilo korisno da Elektroprivreda i proizvođači iz obnovljivih izvora pronađu najbolje rešenje i zaj ednički interes u smislu definisanja otkupne cene električne energije i na vreme potpišu ugovor o saradnji za 2023. godinu. Iz tog resora tada su naveli da su spremni da posreduju, jer je u prvih deset meseci prošle godine EPCG zahvaljući otkupu struje od ovih proizvođača uštedela 73 mil EUR.
Iz tog ministarstva, međutim, nijesu u proteklih sedam dana odgovorili na pitanja Pobjede da li je trebalo povećati otkupnu cenu i zadržati povlašćene proizvođače u sistemu podsticaja; ko je kriv za izlazak koncesionara iz tog sistema, kao ni da li se može očekivati izlazak najvećih proizvođača iz obnovljivih izvora vetroelektana Krnovo i Možura.
Krnovo ima instalisanu snagu od 72 megavata (MW) i planiranu godišnju proizvodnju od 200 do 230 gigavat sati (GWh), a Možura 46 MW i planiranu proizvodnju 120 GWh. Na osnovu Zakona o energetici je propisano da COTEE kupuje električnu energiju proizvedenu od povlašćenih proizvođača i prodaje je snabdevačima i kupcima samosnabdevačima. U kontekstu navedenog, snabdevač sa kojim COTEE ima zaključene ugovore o prodaji električne energije povlašćenih proizvođača je EPCG ulozi snabdevača.
Na prošlonedeljnoj sednici Vlade usvojena je informacija Vlade o regulisanju načina obračuna koncesione naknade za korišćenje hidroenergetskog potencijala usljed izlaska pojedinih proizvođača električne energije iz sistema podsticajnih mera.
– Pored ovih mHE u narednom periodu može se očekivati izlazak iz sistema podsticaja još proizvođača – kaže se u tom dokumentu i navodi da je razlog u činjenici da je tržišna cena električne energije veća od podsticajne cene po kojoj su do sada prodavali svoju energiju.
– Zbog očekivanog postizanja veće cene električne energije od one koju su proizvođači imali na osnovu ugovora potpisanih sa COTEE, doći će do povećanja osnovice za obračun koncesione naknade, a time i do većih prihoda budžeta po osnovu obračunatih koncesionih naknada – kaže se u informaciji.
Lani proizveli 15% od ukupne proizvodnje
Prema najnovijim podacima COTEE-a, koji su dostavljeni Pobjedi povlašćeni proizvođači električne energije su lani proizveli 487,53 miliona kWh, što je oko 15 odsto od ukupno proizvedene električne energije u Crnoj Gori.
Ukupno im je isplaćeno 47,29 mil EUR, od čega su po osnovu podsticaja prihodovali oko 5,85 miliona, precizirali su iz COTEE-a.
