“Elektroprivreda RS” (ERS) je protekle godine, uprkos izuzetno nepovoljnim vremenskim prilikama, uspjela redovno snabdijevati električnom energijom sve svoje potrošače, bez restrikcija koje su se desile u FBiH i zemljama okruženja, te je pokrenula nekoliko kapitalnih projekata izgradnje novih hidroelektrana, čime stvara uslove za ekonomski razvoj RS.
Branislava Milekić, generalni direktor ERS, koju su “Nezavisne novine” izabrale za privrednika godine, kaže da preduzeće sve to postiže, uprkos cijeni električne energije koja je među najnižima u regionu.
NN: Kakvi su poslovni rezultati ERS u 2012. godini, koju su obilježile izuzetno loše vremenske prilike?
MILEKIĆ: Krajem prošle i početkom 2012. godine, u uslovima ekstremno loše hidrologije, velikih snježnih padavina praćenih niskim temperaturama i pojačanom potrošnjom električne energije, ERS je pokazala punu snagu i sigurnost elektroenergetskog sistema RS.
Dok su države u okruženju i drugi entitet u BiH uveli različite oblike restrikcije, ERS je, bez ograničenja u isporuci električne energije, obezbijedila dovoljne količine energije za snabdijevanje svih kupaca u RS i distriktu Brčko. Zaposleni u našim distributivnim preduzećima su, u najkraćem mogućem roku, u izuzetno teškim uslovima, uspijevali da obezbjede uspostavu snabdijevanja električnom energijom nakon kvarova i prekida snabdijevanja izazvanih vremenskim nepogodama. Inače, cijelu 2012. karakterišu loše hidrološke prilike, što je uticalo na proizvodnju u hidroelektranama. Na proizvodnju Hidroelektrana na Trebišnjici utiče i kapitalni remont jednog od dva generatora u Dubrovniku, koji obavlja “Hrvatska elektroprivreda”, a čiji remont je, zbog naknadno uočenih nedostataka na tijelu rotora, produžen sa četiri mjeseca, kako je bilo planirano, na osam mjeseci. Na ovu situaciju ERS nije mogla uticati. Da bismo proizveli dovoljne količine električne energije, prije svega za kupce u RS, pa i za tržište, maksimalno smo koristili raspoloživi kapacitet termoelektrana.
NN: Proizvodnja struje, upravo zbog tih uslova poslovanja, nije bila na planiranom nivou?
MILEKIĆ: Ukupna proizvodnja će biti nešto manja u odnosu na prošlu godinu i za pet odsto manja u odnosu na plan, pri čemu hidroelektrane ostvaruju svega 79 odsto planirane proizvodnje, dok termoelektrane imaju prebačaj plana za sedam odsto. U strukturi ukupne proizvodnje za ovu godinu termoelektrane učestvuju sa skoro 65 odsto. Ovo pokazuje veliku pogonsku spremnost naših proizvodnih kapaciteta, te opravdanost našeg opredjeljenja da se ulaganjem u revitalizaciju i modernizaciju postojeće opreme podigne stepen pouzdanosti i raspoloživi kapacitet naših proizvodnih objekata, prije svega termoelektrana. Smanjenje proizvodnje u hidroelektranama, te veći procenat učešća energije proizvedene u termoelektranama u ukupnoj proizvodnji, a s obzirom na činjenicu da je proizvodnja u termoelektranama skuplja, sigurno će se odraziti na rezultat poslovanja ERS. Međutim, ERS će zadržati trend uspješnog poslovanja i ostvariće i ove godine pozitivan rezultat. Naš prioritet i prioritet Vlade RS nije veliki profit nego kvalitetno i sigurno snabdijevanje svih kupaca u RS po povoljnim cijenama. Mi ćemo taj svoj zadatak ispuniti i ove godine.
NN: Osnovno ograničenje veće profitabilnosti ERS je cijena struje. Koji je njen nivo u poređenju sa drugim elektroprivredama u BiH i zemljama regiona?
MILEKIĆ: “Elektroprivreda RS”, uz “Elektroprivredu Srbije”, ima najniže cijene električne energije u regionu. Analiza pokazuje da su prosječne cijene za tarifne kupce u RS na nivou znatno nižem od neposrednog okruženja, sa izuzetkom Srbije, koja ima najniže cijene za kupce iz kategorije domaćinstva, a približno isti nivo cijena kao RS za kategorije ostala potrošnja.
U RS je prosječna cijena za kupca iz kategorije “industrija” 9,18 feninga po kilovat-času (pf/KWh), te je najniža za ovu kategoriju potrošača u okruženju, dok je gotovo na istom nivou kao u Srbiji.
U FBiH je cijena za ovu kategoroju kupaca na području koje pokriva “Elektroprivreda BiH” viša za 73 odsto, dok je na području koje pokriva “Elektroprivreda HZHB” viša za 82 odsto. U Crnoj Gori ovi potrošači plaćaju za 54 odsto višu cijenu električne energije, dok je u Hrvatskoj, u odnosu na RS, viša za čak 129 odsto.
Kupac na 110-kilovoltnom (kV) naponskom nivou, koji ima potrošnju sličnu Fabrici glinice “Birač” iz Zvornika u RS ostvaruje prosječnu cijenu od 6,58 pf/KWh, koja je najniža u regionu, izuzev Srbije. Kupac na 10 kV naponskom nivou koji ima potrošnju sličnu Industriji alata iz Trebinja ostvaruje prosječnu cijenu u RS od 10,63 pf/KWh, koja je najniža u regionu, sa izuzetkom Srbije, koja ima jedan odsto nižu cijenu.
“Domaćinstva” u RS ostvaruju prosječnu cijenu električne energije od 12,51 pf/KWh, dok domaćinstva u FBiH na području koje pokriva EPHZHB plaćaju 36 odsto višu cijenu, a na području EPBiH 15 odsto. “Domaćinstva” u Hrvatskoj imaju 79 odsto skupljuju struju, a domaćinstva u Crnoj Gori 18 odsto. Jedino Srbija ima niže cijene za kupce iz kategorije “domaćinstva” i to za 17 odsto.
NN: Koje su najveće investicije u postojeće energetske objekte ERS?
MILEKIĆ: Naše opredjeljenje proteklih pet-šest godina je da se podigne nivo pogonske spremnosti proizvodnih objekata, da se rad u rudnicima organizuje vlastitom mehanizacijom, u koju svrhu je nabavljena potrebna rudarska oprema i mehanizacija, te da se u cilju obezbjeđenja novih priključaka, kao i obezbjeđenja kvalitetnijeg snabdijevanja potrošača električnom energijom ulažu značajna sredstva u izgradnju nove i rekonstrukciju postojeće mreža, trafo-stanica i drugih energetskih objekata u distrubutivnim preduzećima.
Ove godine završili smo kapitalni remont termoelektrane u Gacku. Pored kapitalnog remonta kotlovskog, turbinskog, generatorskog postrojenja, te pogona dopreme uglja, otpreme šljake i pepela, hemijsko-tehnološkog pogona i pomoćnih objekata, tokom izvođenja kapitalnog remonta TE Gacko realizovano je i više investicionih aktivnosti koje prvenstveno za cilj imaju zamjenu opreme kojoj je istekao životni vijek ili su tehnološka rješenja zastarjela. Time je postignuto povećanje pouzdanosti, smanjenje troškova eksploatacije i održavanja i stvoreni su uslovi za povećanje proizvodnje električne energije. Realizacija ovih investicionih aktivnosti po standardima i normama ruskih proizvođača zahtijevala je četiri mjeseca, ali zahvaljujući izuzetno kvalitetnim pripremama i dobroj organizaciji radova u izvršenju kapitalnog remonta, završen je za dva i po mjeseca. Za finansiranje kapitalnog remonta procijenjeno je da je potrebno izdvojiti približno 23,5 miliona KM, isključivo, vlastitih finansijskih sredstava preduzeća. Međutim, ukupno ostvareni troškovi kapitalnog remonta su 21,5 miliona KM. Što se tiče RiTE Gacko, ove godine su velike investicione aktivnosti realizovane u Radnoj jedinici Rudnik. Izvršena je nabavka novog kombinovanog sistema godišnjeg kapaciteta tri miliona kubnih metara na godinu otkrivke, što predstavlja polovinu dosadašnje proizvodnje. Vrijednost investicije je 19 miliona KM. Pokrenuta je, takođe, revitalizacija postojećih kontinualnih sistema. Vrijednost projekta je 36 miliona KM, a planirano vrijeme za završetak je godina i po. Do kraja 2012. godine će se realizovati trećina ovog projekta. S obzirom da ovi sistemi na PK “Gračanica” rade preko 30 godina, njihova efikasnost i pouzdanost bila je na granici rentabilnosti. Nabavna cijena novih kontinualnih sistema iznosila bi oko 140 miliona KM, a rok isporuke je duži od tri godine. Revitalizacijom postojećih kontinualnih sistema i njihovim ulaskom u rad na polju C dobiće se pouzdana oprema na otkopavanju otkrivke u narednom periodu, a njen godišnji kapacitet će biti na nivou nove opreme.
NN: ERS trenutno realizuje i nekoliko velikih projekata čija je svrha zaštita okoline?
MILEKIĆ: Da. Sanacija procurivanja vode ispod brane HE Višegrad je projekat vrijedan 17,7 miliona KM, koji ima za svrhu povećanje proizvodnje za pet odsto, ali se projekat realizuje, prije svega u svrhu stabilnosti brane, jer je proviranje vode ispod brane u momentu puštanja elektrane u rad iznosilo dva kubna metra po sekundi da bi se povećalo na 16,5 sa stalnom tendencijom povećanja. Realizacija ovog projekta počela je u novembru.
Projekat izgradnje dodatnog preliva na brani HE Bočac, vrijedan više od osam miliona KM, ima za cilj sprečavanje potapanja pribranske mašinske zgrade i drugih objekata u slučaju pojave velikih dotoka vode. Projekat je sa više od 50 odsto realizovan u ovoj godini.
U RiTE Ugljevik i RiTE Gacko u ovoj godini završeni su projekti rekonstrukcije sistema za prečišćavanje otpadnih voda. Navednim projektom obuhvaćen je tretman zauljenih voda, voda od dekarbonizacije, voda od hlađenja šljake, sanitarnih voda i voda atmosferske kanalizacije. Cilj projekta je da se redukuje nivo štetnih koncentracija u vodi i dovede do granica koje su određene zakonskom regulativom u RS. Realizacijom navedenog projekta značajno se smanjuje količina voda koje se ispuštaju u okolinu, jer se one ponovo koriste u tehnološkom postupku, a sa druge strane, preduzeće će plaćati znatno manje ekološke takse po osnovu smanjenih koncentracija.
NN: Vlada RS i ERS izabrali su njemačku kompaniju RWE za strateškog partnera u projektu izgradnje hidroenergetskog sistema Gornja Drina. Kakva je dalja dinamika realizacije projekta?
MILEKIĆ: Uspješno poslovanje ERS u prethodnim godinama dalo nam je za pravo da u prioritete daljeg poslovanja uvrstimo izgradnju novih energetskih objekata u RS. Kako je hidroenergetski potencijal u RS nedovoljno iskorišten, ERS, zajedno sa Ministarstvom industrije, energetike i rudarstva, sprovodi odgovarajuće aktivnosti na iznalaženju optimalnih rješenja koje će omogućiti skoru realizaciju projekata izgradnje hidroelektrana, prije svega na slivu gornje Drine i Trebišnjice.
U vezi s tim, razmatrajući stanje pripremljenosti projekata i objekata na osnovnom toku rijeke Drine, Vlada RS je u junu 2007. donijela zaključak da se intezivno krene u sagledavanje i pripremu projekata za izgradnju hidroelektrana na gornjem toku Drine, s tim da se akumulacije i objekti hidroelektrana u cijelosti nalaze na teritoriji RS. Od strane najeminentnijih naših i evropskih projektantskih kuća izrađena je projektna dokumentacija na nivou idejnih projekata sa studijama izvodljivosti. Prema ovoj dokumentaciji, u gornjem slivu Drine planirane su četiri hidroelektrane – Buk Bijela, Foča, Paunci i Sutjeska, ukupne instalisane snage oko 216 megavata (MW) i prosječne godišnje proizvodnje oko 800 gigavat-časova (GWh). Procijenjene investicije za izgradnju HES Gornja Drina iznose oko 460 miliona evra.
Resorno ministarstvo je u junu 2011. raspisalo javni poziv za izbor strateškog partnera koji bi sa ERS i Zavisnim preduzeće Hidroelektrane na Drini osnovao koncesiono preduzeće koje bi realizovalo ovaj projekat. Nakon obavljanja predviđene procedure, za najboljeg kandidata izabran je RWE iz Njemačke, s kojim su ERS i Vlada RS u septembru potpisale Ugovor o strateškom partnerstvu u istraživanju, razvoju, izgradnji i korištenju hidroenergetskog potencijala gornjeg sliva Drine. U toku su aktivnosti koje podrazumijevaju provjeru tehničkih karakteristika i isplativosti postojećih rješenja HES Gornja Drina od strane RWE-a. Prema Ugovoru o strateškom partnerstvu, RWE treba da dostavi preliminarni izvještaj o rezultatima prihvatanja dokumentacije do kraja januara, odnosno konačni izvještaj do kraja aprila. Ovi izvještaji će opredijeliti dalju realizaciju projekta. Ugovorom je predviđeno formiranje projektnog društva u januaru 2013, a početak radova na izgradnji prve hidroelektrane u septembru 2014. Ovaj projekat će realizovati RWE kao strateški partner sa učešćem 60 odsto, a ERS i HE na Drini zajedno sa 40 odsto. U toku su aktivnosti na dobijanju ekološke dozvole za HE Buk Bijela i HE Foča.
NN: Istovremeno se u saradnji sa Srbijom sprovodi i projekat izgradnje hidroelektrana na srednjem slivu Drine, a nedavno su započete aktivnosti i na istraživanju potencijala donjeg toka Drine?
MILEKIĆ: U srednjem dijelu toka Drine postoji značajan neiskorišten hidropotencijal koji se dijeli između RS i Srbije u omjeru 50 naprema 50 odsto. Projektna dokumentacija za HES Srednja Drina urađena je na nivou Idejnog rješenja sa prethodnom Studijom opravdanosti. Idejnim rješenjem planirane su tri hidroelektrane – Rogačica, Tegare i Mala Dubravica, ukupne instalisane snage 321 MW i prosječne godišnje proizvodnje 1.196 GWh električne energije. Za realizaciju HES Srednja Drina potrebno je obezbijediti oko 870 miliona evra.
HES Srednja Drina već niz godina privlači pažnju međunarodnih kompanija. Najzainteresovanija je italijanska kompanija “Seci Energia” s kojom su ERS i “Elektroprivreda Srbije” 2011. potpisale Preliminarni sporazum o uspostavljanju strateškog partnerstva radi realizacije projekta Srednja Drina, putem zajedničkog ulaganja.
Na donjem toku Drine Idejnim rješenjem planirane su izgradnje četiri hidroelektrane (HE Kozluk, HE Drina 1, HE Drina 2 i HE Drina 3), ukupne instalisane snage 365 MW i prosječne godišnje proizvodnje 1.588 GWh. Procijenjene investicije za izgradnju planiraniranih hidroelektrana na Donjoj Drini iznose oko 1,34 milijarde evra. Cijeneći značaj hidroenergetike kao jednog od nosilaca privrednog razvoja i iskazujući posvećenost upotrebi obnovljivih izvora energije, Vlada RS i američka kompanija “New Generation Power” su u oktobru potpisale Sporazum o saradnji u oblasti istraživanja u mogućnosti investiranja u hidroenergetske objekte na Donjoj Drini. Ukoliko se projekat pokaže opravdanim, ERS i “New Generation Power” će se opredijeliti za realizaciju projekta kroz model koncesije. Raspodjela hidropotencijala donje Drine definisaće se posebnim sporazumom između RS i Srbije.
NN: Dugo se govori o hidroenergetskom projektu Gornji horizonti. Dokle se stiglo s njegovom realizacijom?
MILEKIĆ: Osnovnom koncepcijom hidroenergetskog korištenja voda Gornjih horizonata predviđena je izgradnja tri hidroelektrane – Dabar, Nevesinje i Bileća. Prva i najznačajnija u cijelom sistemu je HE Dabar. Sedamdeset odsto osnivačkog kapitala za koncesiono preduzeće HE Dabar obezbjeđuje ZP HE na Trebišnjici, a 30 odsto ERS. Nakon osnivanja preduzeća HE Dabar urađeno je niz aktivnosti u cilju dobijanja odobrenja za građenje. Urađeni su istražni radovi, dio pristupnih puteva, a u toku je tender za izvođenje radova za ostale pristupne puteve. Takođe je u toku tender za izbor ponuđača za izradu glavnog projekta. Za HE Dabar obezbijeđeni su lokacijski uslovi i dobijena je ekološka dozvola. Procjenjuje se da bi se realizacijom HE Dabar, instalisane snage oko 160 MW, moglo godišnje proizvesti oko 251 GWh električne energije, bez nizvodnih efekata. Za izgradnju HE Dabar potrebno je obezbijediti oko 174 miliona evra.
NN: Čini se da ERS u svojim razvojnim planovima nije zapostavila ni razvoj i proizvodnju struje iz drugih obnovljivih izvora?
MILEKIĆ: U cilju stvaranja pretpostavki za opravdanu proizvodnju električne energije korištenjem energije vjetra, u ERS-u se uz pomoć Vlade RS, odnosno resornog ministarstva, obavljaju aktivnosti na polju istraživanja i mjerenja potencijala vjetra. Vlada Njemačke je putem KfW banke donirala sredstva za finansiranje programa mjerenja karakteristika vjetra i izrade studije izvodljivosti za izgradnju vjetroelektrana. Mjerni stubovi su postavljeni na pet lokacija u istočnoj Hercegovini, od Ljubinja do Kalinovika. Rezultati mjerenja i studija izvodljivosti će opredijeliti najprikladnije lokacije za izgradnju vjetroparka. ERS je planirala da na području istočne Hercegovine izgradi jedan do dva vjetroparka snage oko 50 MW.
Realizacija velikih energetskih objekata radiće se uz maksimalno poštivanje svih ekoloških standarda i normi, uz maksimalno angažovanje domaće radne snage, mehanizacije i opreme. Ovi projekti su zamajac privrednog razvoja RS, te okosnica i podrška drugim privrednim granama u RS i regionu.
HE Dubrovnik II
NN: ERS, takođe, pregovara sa “Hrvatskom elektroprivredom” (HEP) o izgradnji HE Dubrovnik II?
MILEKIĆ: Potpuni efekti izgradnje HE Dabar ostvariće se realizacijom HE Dubrovnik II. U tom cilju su ERS i HEP u oktobru potpisale Memomorandum o razumijevanju, kojim su iskazale namjeru da svojim dogovorom omoguće stabilan rad postojećih elektrana u HES Trebišnjica, kao i zajednički razvoj projektne dokumentacije za HE Dubrovnik II. Ukoliko studija izvodljivosti i ekološka studija pokažu da je projekat ekonomski isplativ, ekološki prihvatljiv i ostvariv u interesu obje strane, ERS i HEP donijeće konačne investicione odluke za izgradnju HE Dubrovnik II, čijom izgradnjom se proizvodnja postojeće HE Dubrovnik povećava za 318 GWh, a HE Dubrovnik tada postaje značajno vršno postrojenje ukupne snage 520 MW.
Izvor Nezavisne
